Ćwiczenia dnia codziennego.
Maria Montessori pragnęła, by rodzice, nauczyciele i opiekunowie byli świadomi, że nie tworzą dziecka, ale pomagają mu stworzyć siebie. Dziecko może rozwijać się tylko wtedy, gdy pomoc udzielana jest mu w odpowiedniej formie. Jedną z kluczowych wartości pedagogiki Marii Montessori jest podmiotowe traktowanie malucha i jego rozwoju. W koncepcji kładzie się duży nacisk na samodzielność dziecka, które ma być kluczem do poznawania siebie i świata. Ważną rolę odgrywa w tym procesie środowisko edukacyjne. Środki dydaktyczne, jakie ma w swoim otoczeniu kilkulatek, mają być pomysłowe, oryginalne i dostosowane do jego wrażliwych faz.
Według Marii Montessori nauczyciel ma dziecku pomagać, ale nie wyręczać go. Przedstawiam jedną z zabaw związanych z rozwojem samodzielności przedszkolaków. Jest nią przesypywanie różnych materiałów sypkich bądź przelewanie wody – ulubiona zabawa moich wychowanków. W edukacji Montessori nazywa się ona ćwiczeniami dnia codziennego.
Do zabawy potrzebne będą:
- taca;
- dwie szklanki;
- malutki dzbanek z wodą;
- ściereczka;
- materiały sypkie: cukier, sól, mąka, groch, kasza, fasola;
- strzykawka;
- pipeta;
- ciemne naczynie;
- woda, która może być zabarwiona barwnikiem (dziecko dodatkowo uczy się nazw kolorów oraz ich doświadcza);
- lejki;
- naczynia o różnej wysokości i szerokości;
- naczynia z miarką.
Celem ćwiczenia jest nauczenie dziecka przelewania wody (do ostatniej kropli, bez otrząsania naczynia), tak by podczas pracy nie rozlała się wokół naczynia. Zabawa uczy także cierpliwości.
Przebieg zabawy
Zawsze na początku pokazujemy dziecku, jak ma pracować, wykorzystując dany materiał. W tym wypadku stawiamy przed sobą tacę, na której znajdują się dwa naczynia i ścierka. Obok tacy stoi dzbanek z wodą. Do pierwszego pojemnika wlewamy wodę z dzbanka. Potem przelewamy z niego wodę do drugiego (pustego) naczynia. Zamieniamy miejscami te dwa naczynia i ponownie przelewamy wodę. Sygnałem, że przedszkolak popełnił błąd, jest rozlana woda – jeśli ją rozlał, osusza to miejsce ściereczką. Dzieci młodsze, z gorszą koordynacją ruchowo-wzrokową, ćwiczą przelewanie na sucho, czyli przesypują materiał sypki. Zadanie jest poprawnie wykonane, jeśli żadne ziarenko nie znalazło się poza naczyniem.
Gdy przedszkolaki opanują przelewanie, możemy dodać inne materiały i wykorzystać różne naczynia. Podobnie, jak we wcześniej przedstawionych przykładach, na początku nauczyciel pokazuje, co należy zrobić. Ważne, by dziecko uczyło się skupiać na danej czynności i zapamiętało sposób jej wykonania. Ćwiczymy tu uważność przedszkolaka na drugą osobę i jego cierpliwość.
Przykładowe zestawy do ćwiczeń
- Dwa naczynia, ścierka.
- Naczynia z miarką oznaczającą poziom, do którego dziecko ma przelewać wodę, ścierka.
- Dwa naczynia i strzykawka (lub pipeta albo łyżka), za pomocą których dziecko będzie przenosić wodę, ścierka.
- Naczynia o różnej wysokości, ścierka.
- Naczynia o różnej szerokości, ścierka.
- Naczynie z miarką, naczynie bez miarki i karty z ilościami.
Dziecko losuje kartę z określoną liczbą kropek (lub z cyfrą). Następnie wlewa tyle wody, by jej poziom podniósł się o tyle kresek na miarce drugiego naczynia, ile kropek (jaka cyfra) jest na kartce. Uczy się cierpliwości, uważności i liczenia. Doświadcza, ile oznacza konkretna wartość (np. liczba kropek). Kontrolą błędu jest porównanie wartości z karty z miarką na naczyniu. Wodę wykorzystywaną podczas ćwiczeń można co jakiś czas zabarwiać, dzięki temu zabawa ponownie stanie się atrakcyjna. Czasem dzieci wręcz czekają na nowy kolor. Możemy też wprowadzić karty z nazwami kolorów, które przedszkolak losuje i zabarwia wodę zgodnie z wybraną barwą. Życzę ciekawej i owocnej pracy.
Agnieszka Szczesiak
Niepubliczne Przedszkole „Akademia Smyka” w Koninie
https://www.facebook.com/AkademiaSmykaKonin/