O prawach dziecka (nie tylko w przedszkolu)!
W wielu przedszkolach, najczęściej w widocznym miejscu, umieszczona jest informacja na temat praw dziecka. Również w planach nadzoru pedagogicznego często zawarty jest punkt dotyczący kontroli ich przestrzegania. Tematyką tą interesują się także organ prowadzący przedszkole oraz sprawujący nadzór pedagogiczny. W czerwcu, aby pokazać, że prawa dziecka są przestrzegane, nauczyciele obowiązkowo planują realizację treści programowych z nimi związanych. Zazwyczaj o prawach dziecka wypowiadają się dorośli. To oni przekonują, że traktują dzieci zgodnie z zapisami Konwencji o Prawach Dziecka. Rzadziej jednak słuchamy, co sądzą na ten temat osoby najbardziej zainteresowane – dzieci. Aby spojrzeć na prawa dziecka z ich perspektywy zaplanowaliśmy w naszym przedszkolu działania, umożliwiające im wypowiedzi na ten ważny temat. Oddajmy więc głos dzieciom!
Czego chcieliśmy się dowiedzieć?
Tym razem nie interesowało nas, co o prawach dziecka mówią dorośli! Chciałyśmy wysłuchać dzieci i potraktować to co mówią, jako cenne źródło informacji. Założyłyśmy, że dorośli mogą się w ten sposób dowiedzieć czegoś ważnego zarówno o maluchach, ale także (a może przede wszystkim) o sobie.
Do kogo adresowane były nasze działania?
Do dorosłych za pośrednictwem dzieci! Pozyskiwaliśmy informacje od dzieci po to, aby o tym co myślą i sądzą dowiedzieli się rodzice, nauczyciele, pracownicy przedszkola oraz mieszkańcy osiedla, w którym funkcjonuje przedszkole.
Jak pozyskiwaliśmy informacje?
Przede wszystkim słuchaliśmy dzieci! Zadawaliśmy pytania, przeprowadzaliśmy burze mózgów, np.: Co może dziecko? Czy dobrze być dzieckiem? Co powiedziałabyś/łbyś dorosłym? Czy przedszkole jest dla dzieci? Co dzieci mogą robić w przedszkolu, a czego nie mogą? Czego dzieci chciałyby dowiedzieć się w przedszkolu? Rozmawialiśmy z dziećmi na temat ich rysunków. Wykorzystywaliśmy utwory literatury dziecięcej do oceny postępowania dorosłych wobec dzieci.
Czego się dowiedzieliśmy?
- Jak dzieci postrzegają siebie samych, co o sobie myślą i czego pragną.
- Co dzieci myślą o dorosłych, czego od nich oczekują, jak postrzegają ich świat oraz stosunek do dzieci.
- Poznaliśmy oczekiwania dzieci wobec przedszkola; jak chciałyby spędzać czas w przedszkolu; czego chciałyby się dowiedzieć i nauczyć się; co im się podoba w przedszkolu, a co nie.
Kim jestem?
Dziecko to człowiek, tylko mały, ale też ma prawo do myślenia. Basia lat 5
Dziecko to ktoś mały, który rośnie i wtedy też będzie mamą i tatą. Nela lat 6
Dziecko to mały człowiek i trzeba mu pomagać i go pilnować. Zosia lat 5
Dziecko to człowiek, ale musi się wszystkich słuchać. Jaś lat 6
Dziecko to przyjaźń. Miłka lat 6
Dziecko to człowiek w małych rozmiarach. Ignacy lat 6
Dziecko to mały człowiek, który nie odkrył jeszcze całego świata. Szymek lat 6
Dziecko to ktoś taki, kto musi jeszcze na siebie uważać. Ola lat 5
Mam prawo …
Mam prawo mówić co chcę i pytać o różne rzeczy. Michał lat 6
Mam prawo bawić się z kim chcę. Maja lat 5
Chciałbym mieć prawo do wszystkiego oprócz bicia. Piotrek lat 5
Chciałabym nieć prawo do jedzenia słodyczy, codziennie jednego cukierka. Amelka lat 6
Chciałbym mieć prawo do złoszczenia się. Staś lat 6
Chciałbym mieć prawo jeżdżenia do babci samemu. Franek lat 5
Chciałbym mieć prawo do rysowania co chcę i jak potrafię. Antek lat 5
Dorośli …
Dorośli się ciągle wszędzie śpieszą. Lilka lat 5
Dorośli powinni dbać o dzieci. Martynka lat 5
Dorośli mają fajnie, bo mają pieniądze i mogą sobie kupować co chcą, a dziecko musi prosić. Julia 5 lat
Chciałabym, aby moja mama miała fajnego szefa. Ala lat 5
Chciałbym, aby rodzice byli w domu. Adaś lat 6
Chciałabym, aby rodzice zawsze się kochali. Hania lat 5
Chciałabym, aby dorośli tak bardzo się nie perfumowali, bo aż mi się robi nie dobrze. Wiktoria lat 6
Kocham moją mamę i mojego tatę i chcę być zawsze z nimi. Kasia lat 6
Chciałbym, aby dorośli nie rządzili, nie krzyczeli. Ola lat 6
Chciałabym, aby dorośli bawili się z dziećmi na dywanie. Ada lat 5
Rodzice powinni dzieciom wybaczać psoty. Ania lat 5
Chciałbym, aby dorośli słuchali mnie, kiedy do nich mówię. Alek lat 5
Chciałabym, aby dorośli byli jeszcze dziećmi. Amelka 5 lat
Rodzice są po to, by pilnowali dzieci. Jak mama powie – do stołu – to trzeba iść do stołu. Natalia 6 lat
Rodzice są potrzebni. Arek lat 5
Chciałbym, aby moja mama i mój tata ćwiczyli, to wtedy będą silni i zdrowi. Andrzej lat 5
W przedszkolu …
W przedszkolu czasem jest fajnie, a czasami nie. Julia lat 5
W przedszkolu jest za dużo dzieci. Hania lat 5
Lubię w przedszkolu wycieczki i gimnastykę. Kuba 5 lat
Chciałbym bawić się tak jak chcę. Michał lat 5
Chciałabym się uczyć, ale bardziej chciałabym się bawić. Basia lat 5
Chciałabym się dowiedzieć, dlaczego ludziom wypadają włosy? Ola lat 5
Chciałbym się dowiedzieć, czemu jeśli Ziemia jest okrągła to samochody nie jeżdżą na okrągło? Staś 5 lat
W przedszkolu lubię się bawić, a nie lubię czekać w kolejce. Antek lat 5
Chciałbym w przedszkolu grać w piłkę, ale wiem że nie wolno, tylko można w ogródku. Andrzej lat 5
Nie lubię w przedszkolu jak trzeba leżeć cicho. Maja 5 lat
W przedszkolu jest fajnie, bo mam koleżanki. Kaja 5 lat
Lubię poniedziałek, bo mogę przynosić zabawki. Marek lat 5
Chciałabym w ogródku podlewać kwiatki, bo pani mi kiedyś pozwoliła. Zuzia lat 6
Lubię w przedszkolu teatrzyki, ale kiedyś się bałam. Tosia 5 lat
Dodatkowe korzyści
- Cytat na każdy miesiąc
Popularyzowanie w środowisku przedszkola myśli pedagogicznej Janusza Korczaka. Każdego miesiąca wybrany cytat zamieszczany jest na tablicach informacyjnych dla rodziców przed salami poszczególnych grup. Stanowi punkt wyjścia do prowadzenia rozmów z dziećmi, rodzicami i nauczycielami na temat wychowania, wymiany opinii oraz inspiruje do zastosowania nowych rozwiązań wychowawczych w pracy z dziećmi i rodzicami.
- Kampania informacyjna
Na ogrodzeniu przedszkola zostały umieszczone plakaty propagujące treści Konwencji o Prawach Dziecka, opinie dzieci (na temat siebie samych i swoich praw, a także dorosłych i przedszkola) wyrażone w formie wypowiedzi oraz rysunków. Plakaty to efekt wspólnej pracy dzieci, rodziców i nauczycieli. Każdy kto odwiedza przedszkole może zapoznać się z ich treścią. Z informacji zwrotnych wiemy, że pomysł się podoba i na pewno skłania do refleksji na temat relacji dziecko-dorosły.
- Fotoksiążka
Przedstawia nasze działania, zawiera zdjęcia i opis tego, w jaki sposób prawa dziecka respektowane są w przedszkolnej praktyce. Stanowi dowód, że to dzieci były podmiotem prowadzonych działań, a dorośli z zainteresowaniem dowiadywali się tego, co najmłodsi mają im do przekazania.
- Plakat (poster), czyli nasza akcja „w pigułce”
Po zakończeniu wywiadów został wykonany plakat (poster), który obecnie jest jedną z popularniejszych form prezentowania wyników badań, np. w trakcie konferencji naukowych. Bardzo podobał nam się ten pomysł, dlatego postanowiliśmy wykorzystać go do przedstawienia naszej akcji, jej założeń, sposobów realizacji i efektów. Mamy zamiar przybliżać szerszej publiczności w ten prosty i ciekawy sposób nasz pomysł.
Nic o dzieciach bez dzieci!
Uważamy, że wypowiedzi dzieci mówią same za siebie. Możemy się z nich dowiedzieć, jak traktowane są one przez dorosłych i co wtedy czują. Jakie mają oczekiwania i marzenia. Co jest dla nich ważne. Istotne jest, by nie bagatelizować tego, co nam chcą przekazać. Niekiedy naprawdę niewiele trzeba, aby czuły się docenione. Czasami wystarczy po prostu zapytać i posłuchać, co do nas mówią.
Czy dzieci mają wobec nas dorosłych wygórowane oczekiwania? Naszym zdaniem – nie. Czy jesteśmy w stanie sprostać ich oczekiwaniom? Naszym zdaniem – tak! Zachęcamy jednocześnie, aby każdy sam odpowiedział sobie na te pytania.
Patrycja Brożek-Urban, Beata Gutowska, Anna Zabielska
Przedszkole nr 201 „Misia Ursynka” w Warszawie